Ağız nedir

Ağız nedir – Ağız hakkında bilgiler

Anatomi uzmanlarına göre, sindirim yolunun ilk bölümü olan ve iki çene arasında yer alan altı yüzeyli boşluk.
Damak ya da genel biçimi nedeniyle damak kubbesi denen çeper, ağzı burun boşluklarından ayıran üst çene kemikleriyle damak kemiklerinden oluşur. Ağız önde ve yanlarda üst diş kemeri ile, arkadaysa damak eteğiyle sınırlanmıştır. Damak kubbesi, orta çizgi üstünde, boylamasına olarak, birbirine bakışımlı iki bölümün birleştiğini gösteren hafif bir çıkıntı biçimini alır. Alt çeperi, ağız kapalı olduğu zaman büyük bir bölümünü kaplayan dil , yan çeperleriyse, çok esnek, yağdokulu ve çeşitli kasları bulunan yanaklar oluşturur. Üstten üçüncü azı dişine bakıldığında, kulakaltı bezinin salgıladığı tükürüğü ağız içine akıtan Stenon kanalının deliği görülebilir.
Önde ağız iki çeperle kaplıdır: İçteki çeper diş kemerleri ve dişlerden, dıştaki çeperse etli kıvrımlar biçimindeki dudaklardan oluşmuştur. Dudakların hareketini birçok kasın desteklediği yuvarlak kas sağlar. Ağzın arka çeperinde damak eteği yer alır; damak kubbesinin uzantısı olan bu kaslı zar bölümü, ağız ile burun boşluğunu birbirinden ayırır. Önce yatay olarak uzanan damak eteği, yukardan aşağı, biraz da önden arkaya doğru kıvrılır; ama gerektiğinde yatay duruma gelebilir; böylece besinlerin yutağa geçmesini sağlarken, burun boşluklarına girmesine de engel olur. Damak eteğinin üst kenarı hareketsizdir; alt kenarıysa serbesttir ve ortasında küçük dil denilen bir uzantı yer alır. Damak eteğinin her iki yanından, önde dilin yanlarına, arkadaysa yutağa yapışan iki temel direk iner.

Ön ve arka direkler arasında da bademcikler yer alır. Arka direkler yutma işlevinde etkili olan ve boğaz geçidi denen düzensiz bir dörtgen biçimindeki alanı çevreler. Bu geçit yutağa açılır.
Çoculdarda ağız boşluğu, yetişkinlerdekine oranla daha kısa ve daha geniştir. Ama aşağı yukarı yirmi yaşına kadar sürekli olarak yayılır. Son dişlerin çıkmasıyla diş kemerlerinin, dolayısıyle de ağzın yayılması sona erer. Ağzın yükseldiği yaşlılıkta dişlerin dökülmesiyle azalır.

AĞZIN İŞLEVİ

Ağzın fizyoloji açısından birçok işlevi vardır. Sindirim bakımından dudaklar tutma, yakalama organları; dişler, çeneler ve çene kaslarıysa çiğneme organlarıdır. Besinler ağızda tükürükle ıslanır. Ağız aynı zamanda tat alma yeridir ve hareket eden çeperleri, yutma işleminin bir bölümünü gerçekleştirir. Solunum bakımından, ağız tıpkı burun gibi havanın geçişini sağlayabilir. Ayrıca ses, ağız boşluğundan geçerek ünlülerin çıkarılmasını sağlar. Ünsüzlerse, çeperlerin hareketiyle oluşturulur.
Doğumda ağız, oluşum bozuklukları gösterebilir; bu bozukluklar, yüz tomurcuklarının yanlış kaynamasından ve gelişme evresindeki embriyoyu etkilemesinden kaynaklanır.
En sık raslanan oluşum bozukluğu, üst dudakta görülen ve bazen damağa kadar uzanan tek ya da iki taraflı yarıktır (tavşan dudağı). Ağzın bütün bölümlerinde, ağız iltihabı gibi çeşitli yerel hastalıklar görülebilir ya da bulaşıcı hastalıklar, iltihaplı hastalıklar, yaralar, apseler, iyicil ya da kötücül urlar gibi genel bir hastalık ağza yansıyabilir.
HAYVANLARDA AĞIZ
Zoolojide ağız terimi çok kullanılır. Bununla birlikte, beslenme için gereken iç boşluğun bulunmadığı bazı haşlamlılar dışında, bütün hayvanlarda besinlerin giriş ve çıkışını sağlayan bir ya da birçok boşluk vardır. Bazı bitkimsi hayvanlarda (zoofitler) ağız ve anüs işlevini gören tek bir delik bulunur. Bütün öbür hayvanlarda ağız farklılaşmıştır. Eklemli hayvanların bazılarında, sindirim yolu deliği olarak yalın bir boru, kanalcıkları olan bir dil, bir hortum ya da bir gaga bulunur. Bazılarındaysa, alt ve üst çeneler vardır; ama yanlarda yer alırlar.
Yumuşakçalarm ağzı da yedikleri besinlerin cinsine göre çok değişik biçimlerdedir. Kordalılarda ağız açıklığı enlemesinedir ve genel olarak yalnızca alt çenenin hareketiyle oluşur