Altı ve Sekiz Yaşlar Arasında Zihin Gelişmesi

Üç yaşından sonra çocuğun zihin yaşının ölçülmesi için gerekli olan zihin testi dizileri daha ileri yaşlarda da sürdürülür. 6-8 yaşlar arası özel bir önem taşır; çünkü bu dönem çocuğun okula başladığı dönemdir. Yaşamının toplumsal yönü derin bir değişiklikle karşı karşıyadır. Artık çocuk ailenin dar çemberinden çıkıp «büyük» dış dünyaya girer. Arkadaşları, öğretmenleri yavaş yavaş ailedeki kişilerin yerini alacaktır. Çocuğun düş dünyası yavaş yavaş gerileyecek, zekâsı daha usçul olacaktır. Zihin eylemlerinde analiz ve sentez yetenekleri kendini göstermeye başlar.

Çocuğun zekâsı altı yaşında başlayıp yıllar sürecek bir öğrenme, bir çıraklık sürecine uyacak biçim almaya yönelir.

Aşağıda, daha önceki bölümlerde olduğu gibi, her yaşta Terman testinin nelerden oluştuğu gösterilmiştir. Bunları inceleyen anne baba çocuğunun zekâsı konusunda yaklaşık da olsa bir yargıya varabilir. Ancak gerçek değerlendirmeyi bu alanda sürekli çalışan uzmanlara bırakmak gerekir. Çünkü zekâ düzeyinin değerlendirilmesinde pek çok etken rol oynar.

6 yaşındaki çocuğun zihinsel gelişmesi şu düzeydedir:

1. Çocuk bu yaşta sağ elini sol elinden kesinlikle ayırabilir.
2. Dikkat testi. Çocuğa üzerinde insan resmi bulunan bir dizi mukavva dikdörtgen verilir. Bunlardan dördünde insan resminin bir yeri (burun, ağız, kulaklardan biri vb.) eksiktir. Çocuğa nelerin eksik olduğu sorulur.
3. Çocuk sayı saymakta ilerler. En az on üç tane bozuk parayı sayabilir.
4. Soru anlama. Bu yaşta çocuğa sorulan sorulara teknik dilde bir önceki dönemin sorularından ayırmak için «ikinci basamak sorular» denilir. Sorular şu çeşittir: «Okula gitmek üzece evden çıkacağın sırada yağmur başlarsa ne yaparsın?» ya da «Topun dereye düşerse ne yaparsın?»
5. En az dört çeşit parayı (1 lira, 2,5 lira, 50 kuruş, 25 kuruş) tanıyabilir ve birbirinden ayırabilir.
6. Cümle tekrarlatma testi. Artık 17-18 hecelik cümleler tekrarlayabilir, örneğin «Ahmet plaja gitti ve birçok defa da denize girdi» veya «Bizim çocuklar aşağıda kö-
7. şekapmaca oynuyorlar.» gibi cümleler verilir.
8. Ek bir test olarak çocuğun sabahla öğleden sonrayı biribirinden ayırıp ayıramadığına bakılabilir.

7 yaşındaki çocuğun zihinsel gelişmesi şu düzeydedir:

1. Çocuk bir elinin, öteki elinin ve her iki elinin kaç parmağı olduğunu kesinlikle söylemelidir.
2. 3 yaşında çocuklara yapıldığı gibi a-Iışık olduğu sahnelerin resimleri gösterilir. Fakat bu sefer tam bir açıklama, bir anlatma yapması istenilir.
3. Çocuk artık kendisine söylenen beş rakamı söylenildiği sırada (2-7-4-9-6) gibi) tekrarlayabilir.
4. El yetenekleri de bir tahta bastonun çevresinde sicim düğümleyecek kadar ilerlemiştir.
5. Kareden başka artık bir eşkenar dörtgeni de örneğe bakarak çizebilir. Boyutlara bu yaşta da önem vermemelidir; önemli olan biçimdir.
6. Yedek test. Haftanın bütün günlerini sıralama veya verilen üç rakamı (3-9 tersinden (7-9-3 diye) söyletme.

8 Yaşındaki çocuğun zihinsel gelişmesi şu düzeydedir:

1. Çayırda kaybolan top. Çocuğa doğru dönük ufak açıklığı olan bu çember çizilir ve çocuğa şöyle denilir: «Diyelim ki topunu bu yuvarlak çayırda kaybettin. Nereden gidip alırsın?» Çocuğun yapacağı, kalemle az çok mantığa uygun bir yol çizmesidir.
2. Çocuk yirmiden sıfıra kadar tersine sayabilir.
3. Soru anlamada artık üçüncü basamak sorulara gelinmiştir. Bu sorular ya bir ahlâk yargısı ya da bir kişisel görüş aranmaktadır. örneğin «Bir başka çocuğun o-yuncağını kırsan ne yaparsın?» ya da «Karnı aç, üşüyen bir yoksul gördüğün zaman ne yapabilirsin?» gibi.
4. O sırada çocuğun önünde olmayan iki şeyin, örneğin odunla kömür, kahveyle çay gibi, benzerliği sorulur.
5. Kavramları tanımlama. Artık işlevine göre değil, kavramla, tanımlama istenir. «Top nedir?», «Aslan nedir?», «Otomobil nedir?» gibi.
6. Bir sözlükten ya da test için özel olarak hazırlanmış bir listeden alınmış 100 kelime arasında 20 kelimeyi tam anlamıyla bilmesi gerekir.

Ek testler. 6 ayrı paranın değerini söylemesi. Kendisine yazdırılan bir cümleyi -yazın yanlışlarına pek bakmadan- yazabilmesi.

Bundan sonraki bölümde de çocuğun zekâ gelişmesi İncelenmektedir. İncelenecek bu bölüm çocukluk döneminin sonudur.