ERGENLİK SİVİLCELERİ

ERGENLİK SİVİLCELERİ Yüz, boyun ve vücutta birtakım noktacıkların belirmesine yol açan bir hastalık (akne), Bu hastalığın çeşitli tipleri bulunmakla beraber, ergenlik yaşlarında görülmesi ergenlik sivilcesi adının verilmesine yol açmıştır; tıp dilinde acne vulgaris denir. Ergenlik yaşında olan dört kişiden, yaklaşık olarak üçünde ergenlik sivilcesi bulunur. Bu durum, erkeklerde, kızlardan daha çok görülür. Sivilcelerin oluşmasında kalıtımın da etkisi vardır. Kızlarda buluğ, erkeklerden daha erken gerçekleştiği için bu tür sivilceler de daha çabuk belirir. Sivilcelerin biri kaybolurken bir başkası ortaya çıkar ve bu durum genellikle yirmi yaşına dek sürer. Sivilceler erginlerde hemen hemen hiç görülmez.
Ergenlik sivilcesi olan kimselerin derisi yakından incelenirse, ufak siyah noktacıkların varlığı dikkati çeker. Tıp dilinde bunlara ko medo denir. Komedo, bir kıl dibinden ayrılmış deri kepeği ile buraya komşu yağ bezinden
salgılanmış balmumu niteliğinde bir madde olan sebumun karışımından oluşmuştur. Kome dolar, kılların çıkacağı delikçikleri tıkarlar. Se bum delik içinde birikerek deliğin şişmesine yol açar. Böylece oluşmuş şişliğe papül denir. Papül kısa bir süre sonra patlar ve içindekiler dışarı akar. Bazen papüller mikroplanır ve içlerinde ufak irin odaklan oluşur. Bu odaklar ağrıya yol açarlar ve tıp dilinde püstül adını alırlar. Papüller gibi bunlar da bir süre sonra derinin yüzeyine içindekileri boşaltarak, iyileşirler, Bazen bu yangılanma, derinin derinliklerine yer alan yağ bezlerine dek yayılır ve bu bezleri yıkar. Bezlerdeki yangı derinin altındaki alana yayılır ve içi irin dolu kesecikler oluşur. Bu kesecikler, zamanla birbirlerine açılarak küçük kanalcıklar meydana getirirler; kanalların tavanını meydana getiren deri yıpranır ve bu şekilde oluşan yaralar hem güç iyileşir hem de iyileştikten sonra iz bırakırlar.
Ergenlik sivilceleri, insanın görüntüsünü olumsuz yönde etkilediğinden bu yaştaki gençler için ruhsal sıkıntılara da yol açabilir. Ergenlik sivilcelerinin buluğ çağında belirmeleri, bunların cinsiyetle ilgili olduğu düşüncesine yol açmıştır. Bazı kadınlarda âdet zamanında sivilcelerin ortaya çıkması bu kanıyı desteklemiştir. XVII. yüzyılda, John Johnston adlı İskoçyalı bir hekim ergenlik sivilcelerinin kendi kendini tatminin sonucu olduğunu ileri sürmüştür. Bugün bile bu asılsız inancı paylaşanlar vardır. Aslında ergenlik sivilceleri ile cinsiyet arasındaki ilişki bir hormonsal bağdan ibarettir. Buluğ sırasında salgılanmaya başlanan cinsiyet hormonları, sadece üretim sisteminin ve ikincil cinsiyet özelliklerinin gelişimine değil, deride bazı değişikliklere de yol açar. Bu hormonların başlıcaları erkeklik hormonu testosteron ile kadınlık hormonları olan progesteron ile östrojendir. Bütün bu hormonlar hem erkekte hem de kadında bulunur ve yumurtalık, erbezi ve böbrek üstü bezleri tarafından salgılanırlar. Erkekte testosteron, kadında östroj en miktarı daha yüksektir.
Hem testosteron ve hem de östrojen, deride bulunan yağ bezlerini etkilerler. Ancak, sivilcelerin oluşumuna yol açan ana neden testosteronun östrojene oranla biraz fazla olmasıdır. Gerçekten de, kadın ya da erkeklere çeşitli nedenlerle uygulanan testosteron tedavisi sırasında bu sivilceler çoğalır, östrojen de bunların iyileşmesine yol açar. Yaklaşık olarak 100 yıl önce İstanbulda harem ağalarında ergenlik sivilcelerinin görülmediğini saptamış olan Profesör Lorenz Riglerin gözlemleri de bu düşünceyi doğrulamıştır.
Hormonsal dengenin bozulması hem içinde kıl büyüyen delikçiklerin çeperinde kepeklenmeye, hem de sebum salgısının çoğalmasına yol açmaktadır. Vücudun birçok yerinde kıl bulunduğu halde bu durumun sadece yüz, boyun ve gövdede belirmesinin nedeni halen bilinmemektedir. Aradaki farkın, bu alanlardaki kıl taslaklarının bulunduğu delikçiklerin ve yağ bezlerinin daha belirlenmemiş özelliklerinden ileri geldiğine inanılmaktadır.
Tropikal ilkelerde yolculuk yapanlarda da özel bir ergenlik sivilcesi tipi görülür. Buna tropikal akne adı verilir. Tropikal akne, çoğu kez hızlı bir şekilde gelişir ve hastanın memleketine dönmesinden sonra yavaş yavaş geçer.
Bir de endüstride kullanılan klorlanmış hidrokarbonların yol açtıkları klorakne denen bir başka ergenlik sivilcesi vardır. Bu kimyasal maddeler de, komedoların oluşumuna yol açmaktadır.
Hafif vakalarda ergenlik sivilcelerine belirli bir tedavi uygulanmaz. Bunlar kendiliğinden geçerler. Sivilcelerin bulunduğu alanın sık sık yıkanması, hem komedoları hem de bu alandaki bakterileri gidererek çok yararlı olur. Sivilceler yangılanmışsa heksaklorogenli antiseptik sabunlar kullanılır. Yıkanmayla yerinden alınamayan komedolar, ortasında ufak bir delik bulunan kaşıkları andıran komedo çıkarıcısı adlı bir aletle alınırlar. Derinin en üst tabakalarını yerinden ayıran kremlerin uygulanması da aynı sonucu sağlar. Genellikle kükürtlü olan bu kremlerin derinin sivilceli alanına birkaç gün belirli sürelerle uygulanması sonucu oluşan tepki, derinin en üst katının yerinden ayrılması sonucunu doğurur. Çok ileri vakalarda, cerrahi yöntemlerden de yararlanılır. İrinli alan ufak bir neşter ile yarılır. Bazı hekimler ağız yolu ile sulfamit ve antibiyotikler vererek yangılanmış sivilceleri iyileştirmektedirler. Bu amaçla daha çok penisilin ve tetrasiklin kullanılmaktadır. Bu tür tedavi başlangıçta yararlı olmakla beraber, bir süre sonra sivilceler yeniden belirebilirler. Bazı kimselerde antibiyotik ve sülfamitlere karşı allerji bulunması tedavinin kısıtlanmasına yol açar. Bazı hekimler de testosteronun sivilcelerin oluşumundaki rolünü göz önünde tutarak, hastalara kadın hormonu verirler. Ancak hormon bazı yan etkilere yol açabilir. Son yıllarda gebe kalmamak için doğum kontrolü hapları kullanan kadınlarda bu sivilcelerin kaybolması dikkati çekmiştir. Bu hapların sivilceler üstündeki olumlu etkisi içlerinde bulunan östrojen hormonundan ileri gelmektedir.
Birçok deri hastalıkları uzmanı çikolata, kakao, kahve ve baharatlı besinlerin sivilcelerin belirmesini kolaylaştırdığına inanmaktadırlar. Sivilcelerin bıraktıkları izler ancak hastalık geçtikten sonra giderilebilir. Bu izleri çok defa estetik cerrahî uzmanları giderirler.